Met vallen en opstaan leerde Anne Everard haar energiereserves opnieuw aan te vullen door de juiste keuzes te maken. Aan de hand van herkenbare voorbeelden en praktische tips toont ze hoe je uitputtingssignalen kunt herkennen en stap voor stap aan je herstel kunt werken. 

​

Wie loopt er risico op burn-out?

Een studie van Securex in 2014 stelt dat 1 op de 10 werknemers vatbaar zijn. In een zelfde studie in 2017 was dat 1 op de 6! Het zijn eerder mensen die dynamisch en enthousiast zijn, en met vele projecten bezig zijn in hun professioneel en privéleven. Ook voor wie de erkenning van anderen, bijvoorbeeld de werkgever en de collega’s belangrijk is, is vatbaar.

Wat is burn-out?

Stel dat iedereen een waterdam heeft. Wanneer alles goed gaat, is het water stil en schijnt de zon. De problemen beginnen wanneer je meer en meer doet en meer en meer stress hebt, dan is de dam onder druk. Je bent moe en gestrest. In die fase is het nog vrij gemakkelijk om kleine dingen in je leven te veranderen en terug rust te brengen op je dam. Maar als je verder doet zonder rust te nemen en verder stress hebt, komt er een dag dat je dam breekt. Dit gebeurt in één ogenblik. Dan heb je de ziekte burn-out en zal je moeten leren om je dam te herstellen en te wachten tot dat het waterniveau (of energieniveau) zich terug heeft opgebouwd. Dit is een moeilijk en lang proces.​

Burn-out is geen depressie. Depressie is de ziekte van de triestheid. Je hebt geen goesting in geen enkel aspect van je leven. Burn-out is de ziekte van de energie. Je hoofd zou nog heel graag verder doen zoals voordien, maar je lichaam laat het niet meer toe. Om je te beschermen, heeft je lichaam de stekker eruit gehaald.

Waarom zijn er veel meer burn-out’s de laatste jaren?

De ziekte bestaat niet in Zuid-Amerika of in Afrika. Er zijn dus bij ons 3 hoofdveranderingen. 20 jaar geleden onstonden computers, internet en e-mails. Vroeger hadden werknemers bijvoorbeeld dagelijks 3 faxen en 2 brieven te verwerken, nu soms honderden e-mails. Als gevolg is er een versnelling gebeurd op de werkvloer, maar ook in ons privéleven. Kinderen hebben meer activiteiten dan vroeger, maar ook volwassenen doen veel meer, bijvoorbeeld citytrips, sporten, ladies nights…

Als tweede is er de komst van smartphones, 10 jaar geleden. Deze toestellen brengen verschillende gevolgen met zich mee. Als je professionele mails erop staan, is er bijna geen grens meer tussen werk en privé. Er is nooit meer een moment waarop je denkt: en nu is het gedaan tot morgenochtend of tot maandagochtend. Niet dat het noodzakelijk moet, maar mensen zijn nieuwsgierig en bekijken gemiddeld 150 keer per dag hun smartphone en 2600 verschillende schermen per dag. In ieder geval, bovenop de honderden mails per dag, wordt elk vrij moment gebruikt om nog meer informatie aan onze hersenen te geven. Maar de neurowetenschap weet nu ook dat onze hersenen niet alleen ’s nachts rusten, maar ook kleine momenten rust tijdens de dag nodig hebben om een plaats te geven aan alle informatie die we tegen komen. En dit is een groot probleem vandaag, want zodra er 1 minuut stilte is, hebben we de neiging om onze gsm te bekijken. Als je een MRI van de hersenen van een burnie bekijkt, dan hebben de hersenen schade geleden. De synapsen zijn opgebrand, en zelfs neuronen zijn dood in de zone van geheugen en van concentratie.

Sinds de bankencrisis in 2008, hebben de managers van zowel de overheidsinstellingen als van privébedrijven maar één prioriteit: herstructureren om minder uitgaven te hebben, onder andere wat personeel betreft en optimaliseren van (technische) processen. De prioriteit voor de komende jaren moet zijn om de werknemers terug een betere werkomgeving te verschaffen, namelijk voldoende erkenning, zinvol werk, solidariteit, positieve sfeer en momenten van rust tussen de druktepieken.

Wat zijn de voortekens voor burn-out?

Burn-out is geen virus of bacterie dat je in de bus krijgt, het is één van de tientallen ziekten die je als gevolg van stress kunt hebben. Als je stress-hormonen te hoog en te lang in je lichaam blijven, krijg je 3 typen voortekens. Als eerste heb je pijn in je lichaam, zoals je hoofd, nek, schouders, armen, rug, maag, vertering, allergieën, eczema… Voor mijzelf is het 18 maanden voor mijn burn-out begonnen met pijn in mijn rechterarm, die niet weg ging ondanks dat ik 3 keer naar de osteopaat ben gegaan. Ten tweede heb je slaapproblemen, namelijk 1 op de 3 slaapt slecht in België. Maar slaap is juist de eerste bron van energie. Ik begon om 3 uur ’s nachts wakker te worden één jaar voor mijn burn-out, maar heb hier nooit bij stil gestaan. Als laatste is er een verandering van je humeur, zoals cynisch, snel geïrriteerd, opvliegend, super emotioneel zijn of in tegendeel geen emotie meer hebben. Uiteindelijk resulteert dit tot een volledig verlies van zelfvertrouwen.

Tips om een burn-out te vermijden

Burn-out is een onevenwicht tussen de energie die je wint en de energie die je uitgeeft. Dus, wat brengt energie op? Slaap. 95% van de mensen hebben 8 uur slaap nodig per nacht, sinds smartphones bestaan – dus op tien jaar tijd - hebben we gemiddeld één uur slaap per nacht verloren. Ten tweede is je voeding en drank van belang. Ontbijt is heel belangrijk, alsook weinig geraffineerde suiker – dus ook geen soda’s consumeren. Vele burnies hadden voor hun burn-out verslavingen opgebouwd zoals te veel suiker, cola, koffie, alcohol, tabak, drugs, sport. Ten derde: beweging. Minimum 10 minuten stappen ’s morgens en 10 minuten na het werk. En als laatste: plezier!

Wat kost nu juist energie? Alles wat we doen kost ons lepeltjes energie. Hoe gaat dat met die 50 lepeltjes energie per dag? 50 lepeltjes is de voorraad dat een gezonde persoon elke dag heeft en alles wat je doet kost 1,2 of 3 lepeltjes. ’s Avonds zijn alle lepeltjes opgebruikt en na een goede nachtrust starten we opnieuw met 50 lepeltjes. Wanneer je minder goed begint te slapen door stress, word je na een paar weken wakker met maar 40 lepeltjes per dag. Maar wie past zijn agenda aan omdat men minder lepeltjes heeft? Niemand. Dus je begint elke dag uit je reserves te putten, tot een bepaalde dag waarop het lichaam beslist dat de situatie te gevaarlijk wordt en de stekker eruit trekt. Begin je je moe en gestrest te voelen? Let dan op je lepeltjes! Zorg door voldoende slaap (eventueel namiddagdutjes) en een goede voeding dat je extra lepeltjes wint. En zorg tegelijk dat je minder lepeltjes uitgeeft. Hoe doe je dat?

• Doe minder, anders en trager, bijvoorbeeld op je werk door pauzes in te bouwen of je mails maar 3 keer per dag te bekijken in plaats van je permanent te laten storen. In je privéleven kan je minder activiteiten voor jezelf en je kinderen inplannen.
• Witte uren inlassen. Dat zijn uren zonder scherm, vooral zonder smartphone. Zeker 1,5 uur voor het gaan slapen en ook volledige dagen in het weekend.
• Bovenaan je lijst van prioriteiten staat plezier op het werk en in je privéleven. Niet alleen dingen die moeten gebeuren ,en dan meestal ook nog voor de anderen, maar kwalitatieve tijd voor jezelf, zeker 20 minuten per dag en 2 uur in het weekend.

Stel dat je toch een burn-out krijgt, hoe kom je eruit?

Ten eerste moet je een dokter vinden die burn-out kent. Daarnaast kan je beginnen met een psychotherapie bij een psychiater of een psycholoog. Daar stel je vragen zoals: 'Waar heb ik me uitgeput? Waarom heb ik dat laten gebeuren en de voortekenen niet willen zien?'. Daarnaast leren NEE zeggen tegen de anderen, maar ook tegen zichzelf. Of terug de meest belangrijke persoon worden in je eigen leven en plezier opnieuw inbouwen. Een andere tip is om iets traag te vinden dat je met je lichaam kan doen, zoals sofrologie, yoga, taïchi, reiki, zwemmen, stappen, massage…. om zo terug vriend te worden met je lichaam. Maar prioriteit nummer 1 is om je vat energie terug op te vullen door zo veel mogelijk te rusten en te liggen. Dit kan maanden duren en is extreem moeilijk te aanvaarden voor ex-dynamische mensen.